کد مطلب:243754 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:135
تفسیر آیه ی «ما ننسخ من ءایة...»
[17] 1 - در تفسیر منسوب به امام حسن عسكری علیه السلام آمده است:
امام عسكری فرمود: جد (بزرگوارم) محمد بن علی بن موسی الرضا، علیه السلام فرمودند: (ما ننسخ من آیة) «هر آیه ای نسخ كنیم» به اینكه حكم آن را بر داریم (أو ننسها) «یا نسخ آن را به تأخیر اندازیم» به اینكه رسم آن را بر داشته و نقش آنرا از دلهای دیگران و از قلب تو ای محمد!، پاك كنیم؛ چنانكه خدای متعال فرمود: (سنقرئك فلا تنسی - الا ما شآء الله انه یعلم الجهر و ما یخفی) [1] «ما به زودی، قرآن را بر تو می خوانیم و فراموش نخواهی كرد، مگر آنچه را خدا بخواهد كه او به امور آشكار و پنهان عالم، آگاه است». یعنی: مگر اینكه خدای متعال بخواهد تو را به فراموشی وا دارد پس یاد آن را از دلت بر می دارد. «بهتر از آن را می آوریم» یعنی: بهتر از آن را برای شما؛ بنابراین آیه دومی، ثواب بیشتری برای شما دارد و با مصلحت شما به مراتب سازگارتر از آیه نخستی است كه منسوخ شده است؛ «یا مانند آن را می آوریم» به لحاظ همخوانی با مصلحت شما؛ خلاصه اینكه: ما هیچ حكمی را بر نداشته یا تغییر نمی دهیم، جز اینكه خیر و صلاح شما را در نظر می گیریم.
سپس فرمود: ای محمد صلی الله علیه و اله! «آیا نمی دانی كه خداوند بر همه چیز، توانا است؟!» بنابراین او كه قادر و توانا است، قدرت نسخ و جز آن را دارد؛ ای محمد! آیا نمی دانی كه: «حكومت آسمانها و زمین از آن خدا است؟!» و او نسبت به اداره امور و خیر و صلاح آنها، آگاه است؟ به
[ صفحه 20]
این ترتیب، شما را نیز با آگاهی و دانش خود، اداره می نماید. «و جز خدا، ولیی برای شما نیست» كه صلاح و مصلحت شما را به عهده بگیرد و سرپرستی كند چرا كه عالم به همه مصالح، تنها خداوند عزیز و بزرگ است نه غیر او؛ «و لا نصیر» یعنی شما، یار و یاوری ندارید كه هر گاه پدیده ی نا خوشایندی از سوی خدای متعال به شما روی آورد، یا عقوبتی از جانب وی، شما را در بر گرفت، شما را یاری رساند.
و محمد بن علی (امام جواد علیه السلام) فرمود: و چه بسا «نسخ» و«تغییر» را به خاطر مصلحت و منفعت شما، مقدر و مقرر فرموده تا به آن، ایمان بیاورید و ثواب زیادی نصیبتان گردد؛ بنابراین، هر نسخ و تغییری، در راستای خیر و صلاح شما صورت می گیرد.
آنگاه افزود: ای محمد صلی الله علیه و اله! آیا نمی دانی «كه حكومت آسمانها و زمین از آن خداست؟!»
پس او با قدرت و توانایی خود، آنها را تصاحب می كند و مطابق خواست و اراده خویش اداره می نماید؛ هیچ كس نمی تواند تصمیمات او را جابجا نموده، جلو و عقب بیندازد و فرمود: «نیست شما را» ای گروه یهود و دروغ پنداران دعوت حضرت محمد و منكران نسخ احكام شرایع و مكاتب آسمانی «غیر از خداوند» جز خداوند «ولیی» كه عهده دار خیر و صلاح شما گردد اگر پروردگار شما مصالح شما را به عهده نگیرد «و نه یار و نه یاوری» غیر از خداوند كه عذاب او را از شما دفع كند. [2] [3] .
امام عسكری فرمود: جد (بزرگوارم) محمد بن علی بن موسی الرضا، علیه السلام فرمودند: (ما ننسخ من آیة) «هر آیه ای نسخ كنیم» به اینكه حكم آن را بر داریم (أو ننسها) «یا نسخ آن را به تأخیر اندازیم» به اینكه رسم آن را بر داشته و نقش آنرا از دلهای دیگران و از قلب تو ای محمد!، پاك كنیم؛ چنانكه خدای متعال فرمود: (سنقرئك فلا تنسی - الا ما شآء الله انه یعلم الجهر و ما یخفی) [1] «ما به زودی، قرآن را بر تو می خوانیم و فراموش نخواهی كرد، مگر آنچه را خدا بخواهد كه او به امور آشكار و پنهان عالم، آگاه است». یعنی: مگر اینكه خدای متعال بخواهد تو را به فراموشی وا دارد پس یاد آن را از دلت بر می دارد. «بهتر از آن را می آوریم» یعنی: بهتر از آن را برای شما؛ بنابراین آیه دومی، ثواب بیشتری برای شما دارد و با مصلحت شما به مراتب سازگارتر از آیه نخستی است كه منسوخ شده است؛ «یا مانند آن را می آوریم» به لحاظ همخوانی با مصلحت شما؛ خلاصه اینكه: ما هیچ حكمی را بر نداشته یا تغییر نمی دهیم، جز اینكه خیر و صلاح شما را در نظر می گیریم.
سپس فرمود: ای محمد صلی الله علیه و اله! «آیا نمی دانی كه خداوند بر همه چیز، توانا است؟!» بنابراین او كه قادر و توانا است، قدرت نسخ و جز آن را دارد؛ ای محمد! آیا نمی دانی كه: «حكومت آسمانها و زمین از آن خدا است؟!» و او نسبت به اداره امور و خیر و صلاح آنها، آگاه است؟ به
[ صفحه 20]
این ترتیب، شما را نیز با آگاهی و دانش خود، اداره می نماید. «و جز خدا، ولیی برای شما نیست» كه صلاح و مصلحت شما را به عهده بگیرد و سرپرستی كند چرا كه عالم به همه مصالح، تنها خداوند عزیز و بزرگ است نه غیر او؛ «و لا نصیر» یعنی شما، یار و یاوری ندارید كه هر گاه پدیده ی نا خوشایندی از سوی خدای متعال به شما روی آورد، یا عقوبتی از جانب وی، شما را در بر گرفت، شما را یاری رساند.
و محمد بن علی (امام جواد علیه السلام) فرمود: و چه بسا «نسخ» و«تغییر» را به خاطر مصلحت و منفعت شما، مقدر و مقرر فرموده تا به آن، ایمان بیاورید و ثواب زیادی نصیبتان گردد؛ بنابراین، هر نسخ و تغییری، در راستای خیر و صلاح شما صورت می گیرد.
آنگاه افزود: ای محمد صلی الله علیه و اله! آیا نمی دانی «كه حكومت آسمانها و زمین از آن خداست؟!»
پس او با قدرت و توانایی خود، آنها را تصاحب می كند و مطابق خواست و اراده خویش اداره می نماید؛ هیچ كس نمی تواند تصمیمات او را جابجا نموده، جلو و عقب بیندازد و فرمود: «نیست شما را» ای گروه یهود و دروغ پنداران دعوت حضرت محمد و منكران نسخ احكام شرایع و مكاتب آسمانی «غیر از خداوند» جز خداوند «ولیی» كه عهده دار خیر و صلاح شما گردد اگر پروردگار شما مصالح شما را به عهده نگیرد «و نه یار و نه یاوری» غیر از خداوند كه عذاب او را از شما دفع كند. [2] [3] .
[1] اعلي: 87 \ 6 و 7.
[2] بقره 2 \ 106 و 107.
[3] تفسير الامام العسگري عليه السلام 491 ح 311.